Thiệt đơn, thiệt kép

Những ngày qua, có thời điểm giá gas thế giới giảm chỉ còn khoảng 800 USD/tấn, tức giảm đến 60 USD/tấn so với đầu tháng 8. Với mức giảm này đáng lẽ người tiêu dùng Việt Nam sẽ được giảm ít nhất 20.000 đồng/bình 12 kg. Thế nhưng, các hãng gas đã không giảm giá bán lẻ cho người tiêu dùng mà chỉ tăng ưu đãi cho các đại lý bằng hình thức tăng chiết khấu thêm từ 10.000 đồng- 15.000 đồng/bình (tùy hãng).

Giải thích hiện tượng này, các hãng gas đều viện đủ lý do. Bà Lê Thị Anh Mẫn, Phó Tổng Giám đốc Saigon Petro, giải thích: Giá gas thế giới thường công bố một lần cho các khách hàng đăng ký mua dài hạn vào đầu mỗi tháng, mức giá này ổn định cho cả tháng. Còn việc giá thế giới giảm những ngày qua là hàng ký hợp đồng mua bán từng chuyến. Nếu ký hợp đồng mua với mức giá rẻ này, cũng phải mất vài ba tuần, hàng mới về tới Việt Nam thì cũng không thể giảm ngay cho người tiêu dùng được. Vả lại, giá thế giới rất bất thường;  nay giảm, mai tăng là chuyện thường ngày.

Còn ông Nguyễn Sĩ Thắng, Chủ tịch Hiệp hội Gas Việt Nam, cho rằng: Sở dĩ thời điểm này các doanh nghiệp kinh doanh gas không giảm giá bán lẻ cho người tiêu dùng mà chỉ lo tăng chiết khấu cho đại lý là nhằm mục đích cạnh tranh để bán được hàng. Theo các đầu mối kinh doanh gas, nếu giảm giá bán lẻ cho người tiêu dùng, các đại lý sẽ không lấy hàng nhiều mà để chờ giảm giá trong tháng sau (do giá thế giới đang trong xu hướng giảm). Để giải phóng hàng nhanh ngay trong tháng, các hãng gas đã tăng chiết khấu cho đại lý để kích thích họ lấy hàng. Nếu để hàng tồn dồn sang tháng sau, hãng gas sẽ thiệt hại lớn.

Giám đốc một công ty kinh doanh gas tại TPHCM thừa nhận do có quá nhiều tầng nấc trung gian kinh doanh gas (từ đầu mối đến tổng đại lý, rồi đại lý cấp 2, thậm chí cấp 3 mới đến điểm bán lẻ) nên chi phí trung gian rất lớn, mức chiết khấu hiện thường từ 80.000 - 100.000 đồng/bình 12 kg, tùy hãng; chiếm gần 30% giá bình gas khi đến tay người tiêu dùng (giá bán lẻ hiện từ 360.000 - 396.000 đồng/bình 12 kg, tùy loại)...

Lũng đoạn từ hệ thống đại lý

Không chỉ nhiều tầng nấc trung gian không cần thiết mà hệ thống phân phối gas hiện cũng đang có vấn đề trong cạnh tranh. Được biết từ năm 2005, TPHCM đã ngưng cấp giấy phép mới cho các đại lý, các điểm bán gas trên địa bàn để tiến hành quy hoạch lại cơ sở hạ tầng kinh doanh gas. Hơn 6 năm, quy hoạch này vẫn chưa xong. Theo số liệu từ Sở Công Thương TPHCM, trên hồ sơ đăng ký trước đây TPHCM có khoảng 1.700 cửa hàng gas nhưng hiện nay, số cửa hàng thật sự còn hoạt động khoảng 1.500. 

Từ chuyện ngưng cấp phép mới cho việc mở đại lý kinh doanh gas trong một thời gian quá dài đã vô tình làm cho hoạt động bán lẻ mặt hàng gas không còn cạnh tranh mạnh, trong khi các công ty kinh doanh gas mọc lên như nấm, với gần cả trăm đơn vị lớn, nhỏ. Trước tình trạng này, ngoài việc tìm mọi cách để tận thu lợi nhuận cho mình, các hãng gas còn phải đua nhau “o bế” các đại lý, nếu không, họ sẽ chỉ lấy hàng của đơn vị khác có mức chiết khấu cao hơn. Trước năm 2005, mức chiết khấu của nhà cung cấp dành cho đại lý chỉ khoảng 8.000 - 9.000 đồng/bình 12 kg. Đến nay, mức chiết khấu đã lên đến cả trăm ngàn đồng/bình. Người tiêu dùng phải “còng lưng” gánh mức chênh lệch quá lớn này...

Cũng do ngưng cấp phép mới nên việc kinh doanh bán lẻ mặt hàng gas ngày càng trở nên hấp dẫn do không có nhiều đối thủ cạnh tranh khiến tình trạng mua bán giấy phép kinh doanh gas ngày càng phổ biến. Giá sang nhượng lại giấy phép kinh doanh mỗi năm đều tăng giá, hiện giá khu vực ngoại thành phải từ 50 - 60 triệu đồng/giấy phép, còn khu vực trung tâm từ 80 triệu đồng cho đến hơn 100 triệu đồng (chưa kể muốn có danh sách khách hàng cũ thì người sang nhượng phải bỏ thêm vài chục triệu đồng nữa).