Ba lần đầu tư  vẫn không thành

AirAsia là hãng hàng không giá rẻ của Malaysia, có trụ sở hoạt động tại Malaysia, Indonesia và Thái Lan với mạng bay khá rộng, đến khắp khu vực ASEAN, Trung Quốc, Ấn Độ, Bangladesh, Sri Lanka và Úc.

AirAsia là một trong 3 ứng viên (cùng với Temasek của Singapore và Qantas - Úc) đặt vấn đề góp vốn vào Pacific Airlines tại thời điểm Chính phủ tái cơ cấu hãng hàng không Pacific Airlines năm 2005. Tuy nhiên, AirAsia không thành công vì không đáp ứng được điều kiện liên doanh góp vốn. Hãng này  muốn góp vốn bằng giá trị máy bay trong khi Pacific Airlines cần tiền mặt để vực dậy hoạt động kinh doanh. Cuối cùng, nhà đầu tư nước ngoài mua lại cổ phần của Pacific Airlines là Qantas và đổi tên thành hãng hàng không Jetstar Pacific.

Đến năm 2007, AirAsia đã đạt được thỏa thuận liên doanh với Tập đoàn Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam (Vinashin) để thành lập hãng hàng không giá rẻ Vina AirAsia tại Việt Nam, với vốn góp khoảng 30 triệu USD, trong đó có 1/3 là tiền mặt. Song, dự án đầu tư này không triển khai được vì trong thời điểm đó, Chính phủ chưa có chủ trương cho thành lập hãng hàng không mới, nhất là hãng hàng không có vốn đầu tư nước ngoài.

Đầu năm 2010, AirAsia thông báo đã mua 30% cổ phần của VietJet Air. Người chuyển nhượng cổ phần cho AirAsia là bà Nguyễn Thị Phương Thảo, cổ đông phổ thông nắm giữ 30% cổ phần của VietJet Air. Ông Võ Huy Cường, Trưởng Ban Vận tải Cục Hàng không Việt Nam, cho biết năm rồi, VietJet Air đã làm thủ tục cần thiết để thay đổi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh; giấy phép kinh doanh vận chuyển hàng không và được Bộ GTVT sửa đổi giấy phép, thay tên cổ đông cũ, mới.

Nhưng việc đầu tư của AirAsia tại Việt Nam một lần nữa bất thành vì không đạt được mục đích khai thác các chuyến bay trong thị trường nội địa với tên thương mại VietJet AirAsia.

Hai ý kiến khác nhau

Chủ trương thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực hàng không được đặt ra từ khi Chính phủ quyết định tái cơ cấu hãng hàng không Pacific Airlines. Chủ trương đó trở thành hiện thực từ năm 2007, khi Luật Hàng không dân dụng (sửa đổi) cho phép nhà đầu tư nước ngoài được nắm cổ phần tối đa 49% của  hãng hàng không Việt Nam, trong đó, tỉ lệ giới hạn (room) của một nhà đầu tư là 30%.

Bước đột phá quan trọng trong lĩnh vực kinh doanh đặc thù này đã tạo ra hai luồng ý kiến trái ngược.

Hãng hàng không trong nước lo ngại hãng hàng không nước ngoài lợi dụng chủ trương này để chiếm lĩnh thị trường Việt Nam, trong khi hãng hàng không trong nước chưa mạnh. Sự lo xa này không phải là thiếu cơ sở vì trong thực tế, Jetstar Pacific từ khi “lột xác” đến nay triền miên thua lỗ, ở một vài thời điểm đã có nguy cơ không còn vốn hoạt động nhưng cổ đông nước ngoài Qantas vẫn quyết tâm tiếp tục đầu tư. Hãng hàng không này cũng có thời kỳ mất quyền kiểm soát hữu hiệu do nhân sự nước ngoài nắm giữ nhiều vị trí quan trọng.